Tất cả chúng ta đều có khả năng làm điều gì đó khủng khiếp
Những vụ án giết người thậm chí là giết người hàng loạt, không còn là một điều gì đó “hiếm hoi” trong xã hội ngày nay nữa. Chúng ta gần như nghe mọi người nói về nó mỗi ngày trên các phương tiện truyền thông, và đôi khi chính mắt chúng ta chứng kiến.
Khi bạn đọc tin tức về một tên sát nhân nào đó, bạn thường thản thốt và thắc mắc rằng: “Sao hắn có thể làm điều tệ hại như thế chứ?“, Nhưng có một một điều mà bạn cần biết:
Tất cả chúng ta đều có khả năng làm điều gì đó khủng khiếp.
Từ những con người hiền lành nhất
Bi kịch giết người hay khủng bố không cần phải bắt đầu bằng một nhân vật phản diện xấu xa, mà rất nhiều khi là một cậu bé, một thanh niên, một nhân viên hay bất kỳ một người lao động “lương thiện” bình thường nào trong xã hội.
Tại Mỹ, James Holmes, 24 tuổi, vào năm 2012 đã giết chết 12 người trong buổi chiếu phim Dark Knight Rises ở Aurora, Colorado. Và theo nhận xét của người quen biết, cậu ấy luôn luôn là một thanh niên xinh xắn ngoan hiền.
Holmes không có vẻ bạo lực hay điên rồ hay bất cứ điều gì khác khiến bạn cho rằng anh ấy sẽ trở thành một kẻ giết người hàng loạt. Một người quen ở trường trung học đã dành khá nhiều lời khen về cậu ấy: Holmes là một thanh niên đep trai, lôi cuốn, yên tĩnh, và một người thực sự rất thông minh, có giáo dục.
Những nhận xét này cũng tương tự với rất nhiều những nhận xét về các tội phạm bạo lực, cho thấy tính bình thường của những kẻ giết người hàng loạt gần như là một tiêu chuẩn, chúng không mang nhiều ý nghĩa quy định hành vi phạm tội, cũng không ăn nhập hay mâu thuẫn với với các báo cáo về tội ác tàn bạo mà họ gây ra. Tuy nhiên, điều đó khiến những người hàng xóm của những tên giết người luôn bối rối, và những người bạn thời thơ ấu vẫn luôn luôn nghĩ rằng họ ngây thơ trong sáng.
Không có cách nào đáng tin cậy để dự đoán liệu ai đó có khả năng phạm tội giết người hay không: khoa học không tiết lộ bất kỳ dấu hiệu nhận biết nào cho thấy một người có vẻ bình thường đang trên con đường dẫn đến tội phạm bạo lực.
Theo như nhà thần kinh học Robert Burton gần đây đã có bài viết trên Aeon, thậm chí sau 30 năm cố gắng nghiên cứu và theo dõi các mô hình, các bác sĩ tâm lý và nhà tâm lý học rất tệ trong việc dự đoán bạo lực.
Những người làm những điều khủng khiếp dường như cũng giống như những người khác cho đến ngày họ bước vào thế giới của bạo lực hình sự và, thật bất ngờ, chúng ta ngỡ ngàng nhận ra họ không giống chúng ta chút nào!
Còn bạn thì sao?
Điều này đặt ra cho chính bản thân chúng ta một câu hỏi:
Nếu chúng ta không có khả năng biết những gì người khác có khả năng làm, vậy chúng ta có biết những gì chúng ta có thể sẽ làm?
Có một sự thật là, hầu hết chúng ta, sau tất cả, đã nghĩ về việc phạm tội giết người. David Buss, giáo sư tâm lý học tại Đại học Texas-Austin, đã khảo sát 5.000 người cho cuốn sách của mình, The Murderer Next Door: Why the Mind is Designed to Kill, và thấy rằng 91% đàn ông và 84% phụ nữ đã nghĩ đến việc giết người ai đó, nhiều người trong số đó đã giả định rất cụ thể phương pháp trong tâm trí.
Bài viết này không cố ý khơi gợi bất cứ một ý tưởng tệ hại nào xuất hiện trong tâm trí bạn lúc này, nhưng chỉ đặt một nghi vấn đòi hỏi bạn chân thành nhìn sâu trong tâm trí mình, và trả lời nó. Để nếu câu trả lời là “CÓ!”, thì đây cũng là lúc bạn hiểu ra mình cũng có khả năng nguy hiểm thế nào, và cần lập tức ngăn chặn điều đó ngay từ trong tâm trí trước khi quá muộn để cho cơn giận biến nó thành hành động.
Sự thật của tâm trí con người
Một thực tế đáng sợ là về mặt sinh học, chúng ta dễ trở nên bạo lực trong những tình huống nhất định. Douglas Fields, nhà khoa học thần kinh và là tác giả của cuốn sách Why We Snap, nói rằng: bộ não của chúng ta đã phát triển để nhận diện nguy hiểm và gây ra sự gây hấn để đối phó với bất kỳ nguy hiểm nào, điều đó được coi như là một cơ chế phòng thủ.
Tất cả chúng ta đều có khả năng bạo lực, bởi vì trong những tình huống nhất định, nó cần thiết cho sự sống còn của chúng ta.
Douglas Fields – nhà khoa học thần kinh
Những phản ứng của cơ chế phòng thủ này rất nhanh chóng, để xử lý một cách hiệu quả các tình huống nguy hiểm. Nhưng vấn đề là, chúng có thể quá nhạy cảm. Tất nhiên, đôi khi nó đi sai, giống như bất kỳ hệ thống báo động chống trộm nào cũng sẽ lúc có hoạt động không đúng. Trong khi đó, thế giới hiện đại con người đang sống, liên tục tấn công chúng ta theo cách khiến cho chúng ta dễ dàng dẫn đến sai lầm.
Chúng ta có thể thấy hoặc kinh nghiệm điều này mọi lúc, ví dụ: khi mọi người nổi cơn thịnh nộ trong tình huống ùn tắc giao thông, hoặc phản ứng kịch liệt với những lời lăng mạ thiếu căn cứ dẫn đến sự gây hấn về thể xác. Chúng ta đôi lúc nghĩ rằng mình sẽ không đến nỗi như thế, và có lẽ điều đó không bao giờ xảy ra với chính mình. Nhưng xin lưu ý rằng: căng thẳng có thể khiến bất cứ ai nhạy cảm hơn với các mối đe dọa tiềm ẩn và làm cho cơn giận tăng vọt hơn. Ngay cả những người bình thường có vẻ tốt, ngay cả chính bạn cũng có thể bị đẩy đến cùng cực để làm điều gì đó khủng khiếp.
Đây không phải là một ý kiến, đây là một sự thật.
Đây không phải là một ý kiến, đây là một sự thật.
Douglas Fields – nhà khoa học thần kinh
Hãy nhìn vào số lượng tội phạm trong cơn thịnh nộ, phần lớn không phải là một tội ác hủy hoại quy mô, mà chỉ là một phản ứng hung hăng do cơn thịnh nộ. Thậm chí họ là những người không có lý do để tin rằng trước đây họ có khuynh hướng hung hăng.
Điều đó không có nghĩa là chúng ta hoàn toàn thích thú hay cảm thấy hợp lý cho những phản xạ hung hăng này. Sự nhận thức về cách thức hoạt động của bộ não có thể giúp chúng ta tiết chế các phản ứng của mình đối với các mối đe dọa. Lý tưởng nhất là tất cả chúng ta đều hiểu được rằng: căng thẳng khiến chúng ta quá nhạy cảm, và vì vậy hãy ý thức cơn giận dữ mà chúng ta cảm thấy (khi trễ cuộc họp quan trọng hay ai đó cắt ngang giao thông) là một hành động sai trái, thay vì một phản ứng thích hợp.
Các học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông nên được dạy về các yếu tố kích hoạt sinh học đối với sự gây hấn, vỏ não trước trán là phần não ức chế và kiểm soát cơ chế phát hiện mối đe dọa không được phát triển đầy đủ ở thanh thiếu niên. Bạn có thể sử dụng kiến thức sinh học đó để giúp một thiếu niên hiểu cụ thể lý do tại sao chúng tức giận và đó là một hành vi sai trái.
