Những ca rối loạn phân li tập thể kì lạ và điên rồ nhất từng được ghi nhận trong lịch sử
Rối loạn phân li tập thể (Mass hysteria) là một hiện tượng có thể lan truyền nhanh chóng trong cộng đồng. Dù nó có thật hay chỉ là tưởng tượng, sự thật là luôn có những người tin vào nó. Lịch sử đã cho thấy nhiều ca rối loạn phân li tập thể là kết quả của ảo tưởng trong một nhóm người gây nên.
Mặc dù một vài trong số đó vô hại, một số có thể để lại di chứng cho người khác. Trong sự bùng phát của hiện tương, nạn nhân có thể biểu hiện một vài triệu chứng mất kiểm soát như bỗng nhiên cười hay ngất xỉu,… Trong bài viết này, chúng tôi xin được tổng hợp 12 trường hợp rối loạn phân li tập thể có thể sánh ngang với các thảm họa tự nhiên. Dù đã xảy ra từ hàng thế kỉ trước, chúng vẫn để lại những dấu vết làm rúng động đến ngày nay.
1. Những nữ tu sĩ Pháp kêu tiếng mèo vào thế kỉ 19
Mặc dù rối lọa phân li tập thể thường xuất hiện ở trường học, các trại cải tạo hay những cộng đồng người có sự gắn kết chặt chẽ, một trường hợp khác thường đã xảy ra ở một tu viện Châu Âu. Theo một cuốn sách từ năm 1844 là “Những bệnh dịch thời trung cổ” của tác giả J. F. C Hecker, nó bắt đầu bằng việc một nữ tu sĩ kêu meo meo như mèo. Ngay sau đó, xu hướng bắt đầu lan truyền như một căn bệnh trong tu viện và tất cả các nữ tu sĩ đều bắt đầu kêu. Tu viện bị náo loạn bởi những nữ tu sĩ kêu tiếng mèo và chỉ kêu vào một số thời điểm cụ thể trong ngày trong một vài giờ nhất định. Những người sống lân cận tu viện hiển nhiên tỏ ra bất mãn và vô cùng khó chịu. Để kiểm soát tình hình, quân đội được trang bị gậy đã được phái tới tu viện. Những nữ tu sĩ đã bị đánh đập cho tới khi họ hứa sẽ dừng hành động kì quặc kia lại. Trong thế kỉ 19, người ta tin vào việc bị chiếm hữu và những con mèo được cho là kẻ đồng hành với quỷ dữ.
Một sự cố khác tương tự là những nữ tu sĩ kêu tiếng mèo cũng xuất hiện ở Đức. Một nữ tu sĩ trong tu viện nọ bỗng nhiên cắn bạn mình, và rồi những người khác coi đó là thói quen, Hiện tượng này thậm chí lan đến cả Rome và được coi như một trường hợp rối loạn phân li tập thể.
2. Điệu nhảy điên loạn chết người thời Trung cổ
Vào khoảng từ thế kỉ 13 đến 17, một tai họa khủng khiếp đã diễn ra ở Châu Âu và cướp đi sinh mạng của rất nhiều người vô tội. Được biết đến với tên gọi Điệu nhảy thảm hoa (Dancing Plague) hay Điệu nhảy của ST. John, cơn bùng phát này chủ yếu ảnh hưởng ở Aachen của Đức.
Trận đại dịch bùng nổ vào 24 tháng 6 năm 1374 và những người đầu tiên bị ảnh hưởng đã nhảy với một trạng thái cảm xúc mất kiểm soát cao độ. Họ đã nhảy điên cuồng khắp các tuyến phố hàng giờ, hàng ngày và thậm chí hàng tuần. Hàng nghìn người đã nhảy không ngừng cho đến khi gục ngã hay thậm chí tử vong vì đau tim.
Strasbourg, Alsace của Pháp cũng trải qua thảm họa tương tự vào tháng 7 năm 1518. Tất cả chi bắt đầu từ một phụ nữ nhảy đầy kích động trên các con phố. Trong vòng một tuần, 34 người khác tham gia cùng và trong một tháng, con số tăng lên tới 400. Hầu hết những người đó đều chết vì kiệt sức hoặc đau tim. Cho tới ngày nay, nguyên nhân đằng sau hiện tượng đầy bí ẩn này vẫn chưa được giải đáp.
Theo lịch sử, ở Italia, Luxembourg, Hà Lan và Thụy Sĩ cũng từng bị ảnh hưởng bởi điệu nhảy thảm họa này. Người ta hiển nhiên cho rằng những con người đau khổ này đã bị nguyền bởi St. John người rửa tội hoặc St. Vitus. Những người khốn khổ này thường cầu nguyện các đức thánh giải thoát họ khỏi lời nguyền.
3. Săn lùng, phán xét và hành hình phù thủy
Một trong những trường hợp rối loạn phân li tập thể nổi tiếng nhất đã xảy ra vào thời Cận đại ở Sale, Massachusettes. Vào khoảng giữa tháng 2 năm 1692 và tháng 5 năm 1693, Salem tràn ngập những vụ buộc tội là phù thủy sau khi nhiều cô gái trẻ bắt đầu có những hành vi cảm xúc mất kiểm soát. Họ thường la hét và nhăn nhó khiến rất nhiều người buộc tội họ là phù thủy hoặc đang diễn tà thuật.
Kết quả là gần 25 người bị mang ra xét xử và bị hành hình. Tòa án Oyer và Terminer đã thi hành bản án ngay trong chính Salem. Sự việc đã nhanh chóng được gắn cái tên Phiên tòa phù thủy Salem và trở thành một sự kiện có ảnh hưởng sâu sắc trong lịch sử Hoa Kì. Trước đó, 12 người phụ nữ khác cũng bị hành hình trong thế kỉ 17 ở Massachusetts và Connecticut. Những trường hợp cực đoan của rối loạn phân ly tập thể được coi như một phần của hùng biện chính trị và văn học phổ biến để nhấn mạnh mối nguy cơ của sự cô lập, tín ngưỡng cực đoan, sự vu khống và những thất bại trong tổ chức xã hội.
Từ năm 1480 đến năm 1700, Châu Âu phải đối mặt với những bất ổn tương tự, kết quả dẫn đến sự phê chuẩn hợp pháp của những phiên tòa phù thủy. Những người xấu số đã bị vu khống và truy tố trong quá trình xét xử. Người ta ước tính trong thời gian đó, có đến 35000 tới 100000 vụ hành hình diễn ra và khoảng hơn 200000 người bị buộc tội là phù thủy đã bị hành hạ.
4. Nguồn nước “ngọt” diệu kì ở Mumbai
Một điều kì diệu đã xảy ra vào ngày 16 tháng 8 năm 2006 gần thành phố Mumbai Ấn Độ, hoặc do chính những người địa phương đã cho là như vậy. Tất cả bắt đầu từ việc một nhóm ngư dân phát hiện sự xuất hiện kì lạ của dòng nước từ biển Ả Rập đằng sau nhà thờ Hồi giáo Mahim. Nước tự nhiên là nước mặn nhưng ngày hôm đó bỗng có vị ngọt. Câu chuyện kì lạ lan truyền khắp đất nước với tốc độ chóng mặt. Trong vài giờ, hàng ngàn người đổ xô đến biển Mahim để nếm “nước thánh”. Chính quyền cũng nhanh chóng thu thập mẫu nước để kiểm tra. Họ chỉ khuyên những người dân không nên sử dụng nước, còn kết quả lúc đó vẫn chưa được tiết lộ. Nguồn nước được phát hiện là đã bị ô nhiễm bởi chất thải công nghiệp và nước thải sinh hoạt xả ra từ Mahim Creek. Các chuyên viên y tế bàng hoàng khi thấy các gia đình vẫn cùng nhau sử dụng nguồn nước và thậm chí đóng chai chúng. Những người không có chai lọ đựng nước lã trong các túi nilon với đôi tay không biết đã chạm vào những gì trước đó.
Dân địa phương tin rằng nước này là một phép màu từ Makhdoom Ali Mahtmi, một vị thánh vào thế kỉ 13. Dòng nước được cho là có khả năng chữa trị. Nhưng không may, hầu như chỉ sau một ngày, nước trở lại mặn như cũ. Sự ảo tưởng này cũng như một trường hợp rối loạn phân li tập thể kéo theo hàng ngàn người tham gia. Kết quả thí nghiệm cho thấy nước ở vịnh đã thay đổi mùi vị do chu kì của mặt trăng – hiện tượng cũng khiến hồ Vehar (nguồn nước chính của Mumbai) chảy tràn. Vì nước ngọt nhẹ hơn nước mặn, nó tự hình thành một lớp phủ phía trên vịnh. Sau vài giờ nước lại bị trộn lẫn với nước mặn và tất cả lại trở lại là nước mặn ban đầu. Phép màu duy nhất xảy ra ở đây là việc những người dùng nước vẫn hoàn toàn bình thường. Có lẽ đó là bởi kết quả thí nghiệm đã cho cho thấy trong phân họ có rất ít vi khuẩn ecoli hay khuẩn đường ruột.
5. Đài Truyền thanh Radio gây hoảng loạn
Vào 30/10/1938, Orson Welles đã lên sóng và tường thuật một chương trình radio Halloween. Chủ đề được phỏng theo tiểu thuyết nổi tiếng “Đại chiến thế giới” của H. G Wells. Theo như một vài nhà sử học, gần 6 triệu người đã nghe chương trình lúc đó. Tệ hơn nữa, chương trình đã kéo dài gần một tiếng mà không có bất kì quảng cáo nào xen vào và được đọc theo phong cách bản tin. Hàng ngàn người đã tin rằng người sao hỏa đang chuẩn bị xâm lăng và sẽ diễn ra hỗn loạn. 1,7 triệu trên 6 triệu người tin điều đó và thuật lại rằng có mùi khí lạ trong không khí và một vài người thậm chí nói đã thấy tia chớp trên bầu trời. Những câu chuyện phổ biến kể rằng những người nghe chắc chắn đã bỏ lỡ phần giới thiệu, phần đã nói rằng chương trình chỉ là dàn dựng trong quá trình phát thanh mà thôi.
Những ngày sau đó, mọi người bắt đầu thể hiện sự phẫn nộ trên truyền thông và một số còn mô tả phong cách bản tin truyền hình này như thể lừa đảo. Dù đã gây ra một phen náo loạn công chúng, chương trình vẫn đứng sau danh vọng của nhà viết kịch Welles.
6. Bệnh dịch cơ quan sinh dục biến mất ở Nigeria
Đàn ông và phụ nữ Nigeria từng bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh bộ phận sinh dục biến mất trong những năm 1990. Sự bùng phát của dịch đã cướp đi cuộc sống bình thường của vô số người vô tội. Cả đàn ông và phụ nữ, những người được cho là nạn nhân nói rằng họ đã trải qua một cảm giác kì lạ và khủng khiếp như thiêu đốt nơi khu vực bộ phận sinh dục của họ khi bị người lạ va vào. Điều này thường xuyên xảy ra ở những nơi công cộng – điển hình là chợ – nơi có những đám đông. Khi một người lạ va vào ai đó, nạn nhân sẽ buộc tội họ là kẻ trộm bộ phận sinh dục. Họ sẽ bị lột đồ để chứng minh cho những người chứng kiến. Người bị buộc tội thường bị đám đông chèn ép và bị đánh cho tới chết.
Trong những năm 1990 đại dịch ở Nigeria cuối cùng cũng dừng lại, kết thúc việc trả giá bằng mạng sống của những người đàn ông, phụ nữ và trẻ em vô tội. Trường hợp điển hình này được cho là đã lặp lại trong suốt lịch sử. Nó đã từng xảy ra ở Ghana, Cote d’lvoire, Senegal, Sudan, Gambia và Cộng hòa Cong-go. Mặc dù việc lấy mất bộ phận sinh dục của ai đó chỉ bằng chạm vào chúng nghe có vẻ thật hài hước với chúng ta, nhưng không hề vui vẻ với những nạn nhân bị vu khống bởi sự mê tín này.
7. Khỉ người ở Delhi
Một dạng khác của chứng rối loạn này đã càn quét qua Ấn Độ và ảnh hưởng tới những người dân nơi đây. Vào thời điểm đó những người dân Delhi được cho là đã bị tấn công ông bởi một sinh vật giống khỉ bí ẩn thường xuất hiện vào ban đêm. Hơn 50 nhân chứng đã đứng ra làm chứng cho tuyên bố này, họ tin là họ đã thấy một con khỉ giống người. Theo những nhân chứng mô tả, sinh vật này cao tầm 4 feet với thân hình đầy lông lá và móng vuốt sắc nhọn như kim loại. Hình ảnh này đã được tường thuật lại rất nhiều lần đến nỗi chính quyền đã phải điều nhân lực để điều tra địa phương đã tố giác điều này.
Theo như một tờ báo địa phương con khỉ người được cho là đã cướp đi hai mạng người và làm bị thương một vài người. Một trong số những nạn nhân là một thai phụ đang ngủ trên mái nhà, cô ấy đã chết sau khi chạy xuống cầu thang và trượt ngã. Hàng xóm và những người lân cận nghi rằng con khỉ người đã đứng sau vụ này. Một nạn nhân khác là một người đàn ông ông đã nhảy xuống từ mái nhà và hét lên rằng con khỉ người đang tấn công anh ta. Vì không có bằng chứng nào chính xác về sinh vật này chính, chính quyền tin rằng những tình huống kể trên chẳng qua chỉ là hội chứng Phân ly tập thể mà những người dân địa phương tự tạo ra cho chính họ mà thôi.
8. Cơn sốt hoa tulip gây đảo lộn thị trường Hà Lan
Cơn sốt hoa tulip là một hiện tượng trong Thời kì vàng của Hà Lan khi mà giá cả những bông hoa tulip đạt ngưỡng cao nhất và sau đó đột ngột sụt giảm. Nói một cách đơn giản, trong thời kỳ đỉnh điểm, một người nếu bán được một bông hoa tulip có thể mua được cả một khu bất động sản. Khi giá cả chạm mức đáy, nó lại chỉ rẻ bằng 1 củ hành. Vào tháng 3 năm 1637 giá cụ thể của tulip được ước lượng cao gấp 10 lần thu nhập một thợ thủ công lành nghề. Loài tulip mới này được mang đến Hà Lan bởi những người dân Thổ Nhĩ Kỳ. Sau khi được nhập học khẩu, các bông tulip mang một loại virus không gây chết người, thường gọi là mosaic, vi khuẩn này không những không giết chết cây hoa mà còn tạo ra những hoa văn màu sắc cho hoa. Vì những bông hoa này vốn đã khác biệt, những hoa văn màu sắc đó lại làm chúng càng trở nên độc nhất vô nhị nên giá cả tăng là điều hiển nhiên
Ngay sau đó người ta bắt đầu bán nhà cửa nông trại súc vật để có lấy những bông hoa. Hiệu ứng domino diễn ra khi mọi người cố gắng bán chúng nhưng lại chẳng ai mua. Thị trường hàng hóa nhanh chóng sụp đổ. Rất nhiều người có lợi những cuộc mua bán nhưng không phải ai cũng thành công. Khi những nhà buôn từ chối đền bù hợp đồng, mọi người đầu nhận ra những sa lầm họ mắc phải. Chính phủ đã đứng lên đề xuất một khoản đền bù hợp đồng với 10% nhưng cũng không thành công.
9. Dịch Hôn bọ năm 1899
Những con bọ để hôn thường là những con bọ đen lớn ở đồng bằng Pampas. Loài bọ hút máu và truyền ký sinh trùng này còn được gọi là Trypanosoma cruzi, nguyên gây ra bệnh Chagas. Bất kỳ nạn nhân nào của căn bệnh này sẽ trải qua hai giai đoạn. Giai đoạn đầu tiên bắt đầu khoảng 1 tuần sau khi bị cắn, bệnh nhân sẽ bị nhiễm trùng và trải qua một vài cơn đau, sốt hoặc sưng tấy. Giai đoạn thứ hai lặp lại trong vào 25 năm sau và phá hủy nội tạng sau một quá trình ủ bệnh. Dù ít được biết đến, loại bệnh này mày đã cướp đi mạng sống của 7.000 đến 12.000 người mỗi năm.
Mặc dù ngày nay nó không còn là một mối đe dọa, “hôn bọ” vẫn là tác nhân chính cho bệnh dịch vào mùa hè năm 1899. Sau khi một nhà báo đã gọi “hôn bọ” như một tác nhân đằng sau con số không ngừng tăng những người bị bọ cắn cắn, đặc biệt là vào môi, sự việc bắt đầu lan truyền khắp đất nước Mọi người bắt đầu đổi lỗi trong những con bọ cho bất kỳ vết thương vết cắn nào trên mặt họ. Đại dịch này lớn tới nỗi ngay cả những người vô gia cư cũng bắt đầu đeo khăn quanh miệng mình. Những kẻ theo chủ nghĩa cơ hội lợi dụng tình hình và đổ lỗi cho những con bọ đã khiến họ mất việc. Bởi không có con bọ nào được xác nhận là nguyên nhân đằng sau sự việc này, chính quyền kết luận rằng đây chỉ là một trường hợp rối loạn phân li tập thể mà thôi.
10. Đại dịch cười Tanganyika
Vào năm 1962, một ngôi làng nhỏ ở Tanzanian đã phải hứng chịu một dịch bệnh cười kéo dài tới khoảng 18 tháng. Mặc dù điều này nghe có vẻ đơn giản và hài hước, nhưng nó lại liên quan đến những chứng căng thẳng cực đoan và những cơn giận giữ, buồn chán hoặc mất kiểm soát cảm xúc. Chuyện này vẫn tồn tại trong xã hội ngày nay với những người phải trải qua căng thẳng mãn tính.
Sự việc xảy ra vào năm 1962 bắt đầu từ một chuyện cười nhỏ trong một trường nữ sinh Tanzanian. Ngay sau đó dịch bắt đầu bùng phát trong cộng đồng và ước lượng khoảng 1.000 người đã bị ảnh hưởng bởi những tràng cười mất kiểm soát. Nhiều nạn nhân cười và khóc hàng giờ và thậm chí lên tới 16 ngày. Christian Hempelmamn, chuyên gia nghiên cứu hàng đầu ở đại học Texas A&M đã miêu tả hiện tượng này như một trường hợp rối loạn phân ly tập thể hay một thứ bệnh ung nhọt của xã hội. Phản ứng dây chuyền bắt đầu từ những cô gái là nạn nhân của những tràng cười do sự căng thẳng gây ra. Vì đại dịch kỳ lạ này, 14 trường học ở Tanzanian đã phải đóng cửa tạm thời.
11.Cơn khủng hoảng Bóng ma thai phụ ở London
Trong những năm 1970, một trại tâm thần ở Luân Đôn đã phải trải qua một trường hợp điên rồ của rối loạn phân ly tập thể được biết đến với tên gọi bóng ma thai phụ. Tất cả bắt đầu từ một bệnh nhân 17 tuổi tên Louise. Cô ta bắt đầu nói với những bệnh nhân khác về cái thai tưởng tượng của mình. Louise đã từng có tiền sử về bệnh nói dối để gây sự chú ý. Sau khi biết được bạn thân của mình đã chết sau khi sinh con, tình trạng của cô ngày càng tệ hơn. Việc cô trải qua hiện tượng bóng ma thai phụ có thể là kết quả của cơn khủng hoảng và tự so sánh bản thân mình với người bạn thân nhất của cô ấy. Dù sao đi chăng nữa cô ta cũng đã thành công trong việc thuyết phục những bệnh nhân nữ khác tin vào cái thai của mình. Sau đó, tất cả những bệnh nhân nữ đã bắt đầu la hét và kêu lên rằng họ cũng đang mang thai. Các bác sĩ đã phải trấn an những người phụ nữ và khẳng định rằng đó chỉ là một trường hợp rối loạn phân li tập thể mà thôi.
12. Nỗi kinh hoàng Cocacola năm 1999
Vào tháng 6 năm 1999, Cocacola đã trải qua một sự phản ứng dữ dội ở Châu Âu khi hơn 100 học sinh ở Bỉ sử dụng đồ uống của họ sinh bệnh. Sự cố này đã gây ra khủng hoảng trầm trọng và dẫn đến việc đồ uống này bị cấm trong vòng vài ngày cho đến khi cuộc điều tra được thực hiện. Công ty được cho là đã mất tới 200 triệu USD bởi sự cố này. Kết quả từ phòng thí nghiệm cho thấy mẫu nước uống đã bị nhiễm độc CO2 và phenol nhưng số lượng quá nhỏ để có thể gây hại cho sức khỏe. Trước sự cố này, những thông tin về bệnh bò điên và những sản phẩm từ động vật nhiễm điôxin đã từng bị lan truyền. Sau đó, các nhà khoa học Bỉ đã khẳng định đây chỉ là một trường hợp rối loạn phân ly tập thể.
Một năm sau, hội đồng vệ sinh cấp cao của Bỉ đồng ý với những nhà khoa học và kết luận rối loạn phân ly tập thể chính là nguyên nhân đằng sau trận dịch này.
