Tại sao trở thành người cầu toàn có thể gây hại?

Nếu bạn là người cầu toàn, có lẽ bạn đã quen với cảm giác muốn mọi thứ phải đúng đắn. Bạn có thể vật lộn với việc bàn giao giấy tờ, thống nhất các dự án tại nơi làm việc và thậm chí lo lắng về những lỗi nhỏ trong quá khứ.

Tiêu chuẩn cao là một chuyện, nhưng chủ nghĩa hoàn hảo lại là một chuyện khác. Và như một số nhà nghiên cứu đã phát hiện ra, theo đuổi sự hoàn hảo có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng đối với cả sức khỏe tinh thần và thể chất của bạn.

Người theo Chủ nghĩa hoàn hảo (Perfectionism)

Theo các nhà nghiên cứ , những người cầu toàn có thể giữ cho mình những tiêu chuẩn cao phi thực tế và sẽ trở nên tự phê phán nếu họ thấy rằng mình không đáp ứng được các tiêu chuẩn này. Những người cầu toàn cũng có thể cảm thấy tội lỗi và xấu hổ nếu họ gặp thất bại, điều này thường khiến họ tránh những tình huống mà họ lo lắng rằng họ có thể thất bại. Amanda Ruggeri, viết về chủ nghĩa cầu toàn cho BBC Future, đã giải thích rằng:

Khi người cầu toàn không thành công, họ không chỉ cảm thấy thất vọng về cách họ đã làm. Họ còn cảm thấy xấu hổ về chính con người họ.

Amanda Ruggeri từ BBC Future

Người cầu toàn có thể gây hại như thế nào?

Mặc dù nhiều người coi việc theo đuổi sự xuất sắc là một điều tốt, nhưng các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng, cuối cùng, chủ nghĩa hoàn hảo thực sự gây hại đến sức khỏe tâm thần.

Trong một nghiên cứu, các nhà nghiên cứu đã phân tích sự cầu toàn có liên quan đến sức khỏe tâm thần qua các nghiên cứu trước đó. Họ đã xem xét tổng cộng 284 nghiên cứu (với hơn 57.000 người tham gia) và thấy rằng sự cầu toàn có liên quan đến các triệu chứng trầm cảm, lo lắng, rối loạn ám ảnh cưỡng chế và rối loạn ăn uống. Họ cũng nhận thấy rằng những người có tính cầu toàn cao hơn (tức là những người tham gia xác định mạnh mẽ hơn với những đặc điểm cầu toàn) cũng báo cáo mức độ đau khổ tâm lý tổng thể cao hơn.

Trong một bài báo được xuất bản vào năm 2016 , các nhà nghiên cứu đã xem xét sự hoàn hảo và trầm cảm có liên quan như thế nào theo thời gian. Họ phát hiện ra rằng những người có tính cầu toàn cao hơn có xu hướng gia tăng các triệu chứng trầm cảm, điều này cho thấy sự cầu toàn có thể là một yếu tố nguy cơ phát triển trầm cảm. Nói cách khác, mặc dù mọi người có thể nghĩ về sự cầu toàn của họ như một thứ giúp họ thành công, nhưng có vẻ như sự cầu toàn của họ thực sự có thể gây hại cho sức khỏe tâm thần của họ.

Có phải sự cầu toàn luôn có hại? Các nhà tâm lý học đã tranh luận về vấn đề này, với một số ý kiến ​​cho rằng có thể có một thứ gọi là sự cầu toàn thích nghi (adaptive perfectionism), trong đó người ta sẽ giữ mình ở tiêu chuẩn cao mà không nhất thiết phải tự phê bình về những sai lầm mà họ mắc phải. Một số nhà nghiên cứu đề xuất một hình thức cầu toàn lành mạnh hơn bao gồm việc theo đuổi các mục tiêu bởi vì bạn đam mê và không tự trách mình nếu bạn không đạt được mục tiêu.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu khác cho rằng chủ nghĩa cầu toàn không thích nghi, theo các nhà nghiên cứu này, chủ nghĩa cầu toàn không chỉ đơn thuần là giữ cho mình những tiêu chuẩn cao, và không cho rằng cầu toàn là có lợi.

Có phải đây là thời kỳ chủ nghĩa cầu toàn đang trỗi dậy?

Trong một nghiên cứu, các nhà nghiên cứu đã xem xét chủ nghĩa cầu toàn đã thay đổi theo thời gian như thế nào. Các nhà nghiên cứu đã xem xét dữ liệu thu thập trước đây của hơn 41.000 sinh viên đại học, từ năm 1989 đến 2016. Họ thấy rằng qua thời gian nghiên cứu, sinh viên đại học đã báo cáo mức độ đòi hỏi sự hoàn hảo ngày càng tăng: họ giữ mình ở tiêu chuẩn cao hơn, cảm thấy có những kỳ vọng cao hơn đối với họ, và cũng khiến những người khác đạt đến những tiêu chuẩn cao hơn.

Điều quan trọng ở đây, nó cho thấy sự gia tăng những kỳ vọng xã hội mà những người trẻ tuổi phải chịu từ môi trường xung quanh. Các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng: điều này có thể là do xã hội ngày càng cạnh tranh: sinh viên đại học có thể nhận những áp lực này từ cha mẹ và từ xã hội, điều này sẽ trở thành một xu hướng cầu toàn.

Làm thế nào để chống lại chủ nghĩa cầu toàn

Vì chủ nghĩa cầu toàn có liên quan đến nhiều kết quả tiêu cực, một người có khuynh hướng cầu toàn có thể làm gì để thay đổi hành vi của họ?

Mặc dù mọi người đôi khi ngần ngại từ bỏ xu hướng cầu toàn của họ, các nhà tâm lý học chỉ ra rằng từ bỏ sự hoàn hảo không có nghĩa là kém thành công. Trong thực tế, bởi vì sai lầm là một phần quan trọng của việc học và phát triển, việc biết lợi dụng những điều không hoàn hảo thực sự có thể giúp chúng ta về lâu dài.

Một sự thay thế khả dĩ cho chủ nghĩa cầu toàn liên quan đến việc phát triển cái mà các nhà tâm lý học gọi là tư duy cầu tiến (growth mindset) . Các nhà nghiên cứu tại Đại học Stanford đã phát hiện ra rằng nuôi dưỡng một tư duy cầu tiến là một cách rất quan trọng để giúp chúng ta học hỏi từ những thất bại của mình. Không giống như những người có tư duy cố định (fixed mindsets) (những người coi trình độ kỹ năng của họ là bẩm sinh và không thể thay đổi), những người có tư duy cầu tiến tin rằng họ có thể cải thiện khả năng của mình bằng cách học hỏi từ những sai lầm của họ. Các nhà tâm lý học chỉ ra rằng cha mẹ có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc giúp con cái phát triển thái độ lành mạnh hơn đối với thất bại: họ có thể khen ngợi con mình vì đã nỗ lực (ngay cả khi kết quả của chúng không hoàn hảo) và giúp trẻ học cách kiên trì khi chúng mắc lỗi.

Một sự thay thế tiềm năng khác cho chủ nghĩa cầu toàn là trau dồi lòng tự trắc ẩn (self-compassion). Để hiểu thế nào là sự tự trắc ẩn, hãy nghĩ về cách bạn sẽ phản ứng với một người bạn thân nếu họ mắc lỗi. Điều lạ lùng là, có lẽ bạn sẽ đáp lại bằng lòng tốt và sự thấu hiểu, biết rằng bạn của bạn có ý tốt. Ý tưởng đằng sau sự trắc ẩn là chúng ta nên đối xử tử tế với bản thân khi mắc lỗi, nhắc nhở bản thân rằng sai lầm là một phần của con người và tránh khiến bản thân bị tiêu hao bởi những cảm xúc tiêu cực.

Tự trắc ẩn có thể có lợi cho sức khỏe tinh thần, nhưng những người cầu toàn có xu hướng không đối xử với bản thân theo những cách nhân từ.

Ruggeri từ BBC Future

Nếu bạn quan tâm đến việc cố gắng bồi dưỡng lòng tự trắc ẩn nhiều hơn, các nhà nghiên cứu có một vài bài tập ngắn bạn có thể thử để phát triển lòng tự trắc ẩn.

Mặc dù sự cầu toàn có có ảnh hưởng xấu đến sức khỏe tinh thần, nhưng tin tốt là sự cầu toàn là thứ bạn có thể thay đổi. Bằng cách xem những sai lầm là cơ hội học tập và thay thế tự phê bình bằng tự trắc ẩn, bạn có thể vượt qua sự cầu toàn và phát triển bằng cách đặt mục tiêu lành mạnh hơn cho bản thân.

---

Bài viết này sử dụng các nguồn sau:

• https://www.thoughtco.com/understanding-perfectionism-4161254
• Curran, T., & Hill, A. P. (2017, Dec 28). Perfectionism Is Increasing Over Time: A Meta- Analysis of Birth Cohort Differences From 1989 to 2016. Psychological Bulletin. Advance online publication. http://dx.doi.org/10.1037/bul0000138 http://www.apa.org/pubs/journals/releases/bul-bul0000138.pdf
• Dahl, M. (2015, Sept 17). Is it possible to be a perfectionist without driving yourself nuts? The Science of Us (New York Magazine). http://nymag.com/scienceofus/2015/09/perfectionism-but-without-driving-yourself-nuts.html
• Leahy, R. L. (2017, Mar 15). Successful imperfection. Psychology Today. https://www.psychologytoday.com/us/blog/anxiety-files/201703/successful-imperfection
• Limburg, K., Watson, H. J., Hagger, M. S., & Egan, S. J. (2016). The relationship between perfectionism and psychopathology: A meta-analysis. Journal of Clinical Psychology, 73(10), 1301-1326. doi: 10.1002/jclp.22435 https://www.researchgate.net/publication/311939754
• Neff. K. Definition of self-compassion. http://self-compassion.org/the-three-elements-of-self-compassion-2/
• Pruett, K. D. (2017, May 18). Being parents of a perfectionist. Psychology Today. https://www.psychologytoday.com/us/blog/once-upon-child/201705/being-parents-perfectionist
• Ruggeri, A. (2018, Feb 21). The dangerous downsides of perfectionism. BBC Future. http://www.bbc.com/future/story/20180219-toxic-perfectionism-is-on-the-rise
• Smith, M. M., Sherry, S. B., Rnic, K., Saklofske, D. H., Enns, M., & Gralnick, T. (2016). Are perfectionism dimensions vulnerability factors for depressive symptoms after controlling for neuroticism? A meta-analysis of 10 longitudinal studies. European Journal of Personality, 30(2), 201-212. doi: 10.1002/per.2053 https://pdfs.semanticscholar.org/b6ad/6f32c90beb8b2c2e6f3a0b698bd781bed0ba.pdf